İncelik, çok geniş bir yelpazeye sahip olmasına ve içinde farklı düzeyler bulunmasına rağmen son derece sosyal bir erdemdir.
Ancak bir erdem olarak incelik yelpazesinde ortak bulunan şey, ister bir kişi, ister canlı varlıklar veya nesneler olsun, başka bir şeyle nasıl başa çıkacağını bilme yeteneğidir.
Nitelik olarak bazı çiçeklerin veya doğal canlıların ve bazı dokuların sahip olduğu aşırı bir inceliktir; bir eylem ya da bir erdem olarak bizi inceliğe geri veren porselenler, kristaller, insan eliyle yapılmış bazı nesnelerdir.
İncelik, beklenmeyen yerlerden ve bazen de onu karşılayamayacak gibi görünen yerlerden sıçrar.
Kirli bir ara sokağın ortasında, etkileyici güzel bir kokunun nüfuz etmesi gibi karşımıza çıkar.
Çünkü zarafet neredeyse fark edilmeden ortaya çıkar, tıpkı zor algılanan ve daha sonra uzun süre kalan ve hafızamızda varlığından daha canlı olan kokular gibi.
Aslında incelik, hem bir nitelik hem de bir erdem olarak, yokluğu varlıktan daha yoğun, daha canlı, hem eksik olduğu için hem de hatırlandığı için o varlıklara ve eşyalara aittir.
Bazen kendimize sorarız, belirli bir güzellik ve ahlaki değerin tahrik ettiği fenomen nedir; bunlar geçtiğinde, bir duyum olarak bile, varlığımızdan daha canlı ve daha güçlü bir izlenim bırakmalarına neden olur...
Hemen oldu...
Belirli kokular, bir gülün belirli tonları, bir gün batımının belirli tonları, belirli gülümsemeler, belirli siluetler, az önce görülen belirli eller, hafifçe söylenen belirli sözler, esintinin uğultusundan pek farklı olmayan bir müzik.
Ve ahlaki düzende bazı imalar, unutulup gitmek şöyle dursun, hafifliği ya da yumuşaklığı nedeniyle vicdanımıza dokunamadan kalmıştır.
Bu, inceliğin insan ruhunun nihai bir çiçeği olduğunu ve tam da bu nedenle yok edilemez bir meyve olduğunu göstermiyor mu?
İncelik, gerçekten, göründüğü yerde, bozulmaz.
Kültürün şafağında kendini gösterir: Metal Çağı'nın vazoları, diademleri, bilezikleri, altınları veya diğer metal tokaları bir gün ışıkta ortaya çıkıyor, üzerinde çalışıldıkları inceliğin tamlığı, altının parlaklığından önce bile ortaya çıkıyor.
Ve bazı Neolitik anıtlar bizi korkutuyor, korkutuyor çünkü ince ve hassas ritmi erken dönem mimarinin görkemiyle bizi birleştiriyorlar.
İşitme, görme ve dokunuşun birleşmesiyle olmazsa, fiillerde, sözlerde, eserlerde incelik elde edemezsiniz. "İncelikli insan", "iyi işiten", "keskin görme" gibi metaforlar ile akla gelmektedir.
İşitme kuşkusuz birincil duyudur, inceliğin kahramanıdır.
Çünkü işitme bize sadece vızıltıları ve sesleri değil, aynı zamanda bir yön ve denge duygusu da getirir.
Ve incelik son derece, çok ince bir dengedir; bazen incelik zamanda durmaktan ibarettir...
Eda Duman
