Zeka Geriliği (Mental Retardasyon), kişinin gelişim düzeyi ile bilişsel fonksiyonlarının aynı düzeyde olmadığı anlamına gelir. Yani kişinin bellek süreçleri (Dikkat, algı, hafıza, akıl yürütme, problem çözme ve muhakeme becerileri), kendi akran yaşıtlarının altında bir performans sergiler.
Bunun yanında kişinin öz bakımında, iletişiminde, sosyal – dil – motor becerilerinde, akademik yaşamında bir takım bozukluklar gözlenir.
Zeka geriliği, erkek çocuklarda görülme sıklığı kız çocuklarına göre daha fazladır. Zeka geriliği (Mental Retardasyon) vakalarında %75'i hafif, %10'u orta, %5'i ağır şiddette görülür. Bu dağılım kişinin yaşına, sosyo – ekonomik faktörlere ve kültürel faktörlere göre değişkenlik gösterir.
Zeka geriliğinin nedenleri arasında bir çok faktör rol oynamaktadır. Bu faktörleri sıralayacak olursak; öncelikle annenin doğum süreci, biyolojik ve tıbbi nedenler ve psiko – sosyal süreçler olarak düşünülmelidir.
Zeka Geriliğine Sebep Olabilen Doğum Öncesi Nedenler:
Annenin doğum öncesi döneminde kötü ve yetersiz beslenmesi, bulaşıcı hastalık veya zehirlenmenin olup olmadığı, alkol – kötü madde kullanımının olup olmadığı önemlidir. Aynı zamanda, ailede kalıtımsal bir geriliği olan kişi varsa zeka geriliği riskini arttırır.
Zeka Geriliğine Sebep Olabilen Doğum Esnası Nedenler:
Doğum esnasında prematüre veya geç doğum, doğum sırasında oluşacak kafa travmaları zeka geriliğinin nedenleri arasındadır.
Zeka Geriliğine Sebep Olabilen Doğum Sonrası Nedenler:
Doğum sonrasında, yetersiz beslenme, çocuk istismar ve ihmalin zeka geriliğinin oluşmasına katkı sağlar.
Zeka Geriliğine Sebep Olabilen Biyolojik – Tıbbi Nedenler:
Biyolojik – Tıbbi nedenler arasında; kromozom anomalileri, beyne oksijenin yeterli düzeyde gitmemesi veya gitmemesi olarak nitelendirilir. Psiko – sosyal süreçlerde; kişinin sosyal, davranışsal ve eğitsel anlamda karşımıza çıkar.
|
SEVİYE |
AKADEMİK PERFORMANS |
GÜNLÜK AKTİVİTELER |
HAREKET YETENEĞİ |
ÇALIŞMA YETENEĞİ |
|
SINIR ZEKA |
İlkokulu bitirmesi beklenir. |
Bağımsız yaşamını sürdürebilir. |
Normal |
İleri düzeyde eğitim gerektiren işler dışında çalışabilir. |
|
HAFİF ZEKA (52 – 69) |
İlkokul 3 – 4 sınıfı seviyesinde okuma – yazma öğrenmesi beklenir. |
Bazı aktivitelerde destek alabilir. |
Eğitim ile ulaşım araçlarını kullanabilir. |
Özel eğitimle beceri kazanarak çalışabilir. |
|
ORTA ZEKA (36 – 51) |
1.sınıfı okuyabilmesi beklenir. |
Kendi bakımını yapacak kadar bakabilir. (Tuvalet, Giyinme vs.) |
Özel eğitimle ulaşım araçlarını kullanabilir. |
Desteklenerek çok özel ve basit işlerde faydalı olabilir. |
|
AĞIR ZEKA (20 – 35) |
Okuma – yazma öğrenemez. |
Tuvalet, giyinme yardımla yapabilir. |
Yardımla seyehat edebilir. |
Basit işleri kontrol altında yapabilir. |
|
ÇOK AĞIR ZEKA (20 - <) |
Tamamen bakım gereklidir. |
Özel hazırlık yapılması gerekir. |
Ses çıkartırlar. |