AKP iktidarının, 16 yıl içinde en fazla değişiklik yaptığı kanun ihale kanunu oldu. Elbette ki bu değişiklikler Avrupa Birliği yasalarına uyum için yapılan düzenlemeler nedeni ile yapılmadı. Kanunun yapılma gerekçesinde belirtildiği gibi uygulanacak maddeler o kadar güzel hazırlanmıştı ki ,olması muhtemel suistimaller için önlemler alınmıştı.
AKP iktidarı, ihale kanununu torba kanunlarla delik deşik etti. Yapılan değişiklikler ile ihale kanununa muhalefet olan işlemler aklandı ve yeni yolsuzlukların yolu açıldı.
Bugünlerde tekrar gündeme gelen af kanunu tartışmaları ile ihale kanununa muhalefet yapanlarda bu cezalardan kurtarılacak mı hep beraber göreceğiz..
Yeni ihale kanunu ile bazı yeni kavramları tanıdık. Tahmini bedel kavramı yerine 4734 sayılı kanun ile yaklaşık maliyet kavramı ihale kanununa girdi. Bu kavramın uygulanma gerekçesi tahmini bedelin piyasa gerçekçiliğinden uzak olmasıdır.
Yaklaşık maliyet ,ihale kanununda önemli bir kavramdır.
İhale kanununda sıkça geçen bu terim ihalenin başlangıç noktasıdır.
Yaklaşık maliyet hesabı bir kılavuzdur.
Sizlere bunu basit bir örnekle anlatmaya çalışayım. Eve veya işyerine tadilat yapmayı düşündüğümüzde, farklı firmalardan veya ustalardan fiyat alarak tadilatın ne kadara çıkacağı konusunda bir fikrimiz olur .Bütçemize uygun olanı seçer ve sorunumuzu çözecek firmaya veya ustalara tadilatımızı yaptırırız.
Farklı firmalardan, fiyat teklifi alınması ve işin maliyetinin hesaplanması kısaca yaklaşık maliyet hesabıdır.
Aynı şekilde ,kamu kurumları da mal veya hizmet alımlarında farklı firmalardan teklif alır ve maliyet hesabını buna göre çıkarır.
Bu olması gerekendir aslında.. pratikte ise fiyat alınan firmalar ya hep aynı firmalar olmakta veya aynı gruba ait şirketler olmakta, ya da aslında faaliyet konusuna girmeyen firmalar olmakta….bu liste uzar gider..
Bütün bu nedenlerle gerçekçi olmayan fiyat araştırmaları sonucunda hesaplanan yaklaşık maliyet hesabı hatalı olmaktadır.
Kurum, ihale konusu işin kaça biteceğini hesaplayamadığı için alınan tekliflerin değerlendirilmesi hatalı olmaktadır.
Peki bu hesabı yapmak çok mu zor ? Elbette Hayır… .. Önemli olan niyettir…
İhaleyi şeffaf yapmayı kafanıza koymuşsanız, kamu kaynaklarını birilerine aktarmamayı ilke edinmişseniz ve işinizi doğru düzgün yapmayı düşünüyorsanız… bu hesabı yapmak çok kolay..
Beykoz Belediyesi ,bünyesinde bu hesabı doğru yapabilecek, yetişmiş tecrübeli ve değerli bürokratların olduğundan hiç bir kuşkum yok…
Fakat politikayı belirleyen ve bu konuda yönlendiren siyasi iradedir…
Yapılan uygulamalar siyasi idarenin tasarrufudur.
Yaklaşık maliyet kavramı ile ihaleye girecek firmaları saf dışı etmeyi düşünüyorsanız bu hesabı keskin bir kılıç gibi ihaleye katılan firmalar üzerinde kullanabilirsiniz.
Yaklaşık maliyet kanunda ve yönetmelikte şu şekilde tanımlanır; İdarenin, ihale yapılmadan önce fiyat araştırması yaparak, dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale ve ön yeterlik ilanlarında gizli tutulan ihale konusu işin maliyet bedelini ifade eder.
Kanun kısaca diyor ki; sen idare olarak, maliyeti doğru piyasa araştırması yaparak bulacaksın ve bulduğun bu fiyatı gizli tutacaksın.
Beykoz Belediyesi yönetimi bu konuda geçmiş yıllarda sınıfta kalmıştır. Yöneticiler tecrübeliyiz diye övünüyorlar ama çoğunlukla yaklaşık maliyetin doğru hesaplanamadığını rakamlar göstermektedir. Doğru hesapladıkları var mı? Evet, az da olsa var. Fakat bunlar çok sınırlı. Daha anlaşılır olması açısından 2018 yılındaki bazı ihalelere ait bilgiler aşağıda grafik olarak gösterilmiştir.
Yaklaşık maliyet , ihaleden önce kılavuz görevi görmektedir dedim ya . Bu nedenle İdarenin ihale sürecine girdiğinde oluşacak maliyeti doğru hesaplaması, sonraki sürecin sağlıklı işlemesini sağlar.
Maliyeti yukarıdaki örneklerdeki gibi , hatalı hesaplarsanız, ihale sürecine daha başlangıç noktasında yanlış başlamış olursunuz.
Bu konu da, CHP Beykoz İlçe Başkanı Aydın Düzgün ,kürsülerden defalarca belediye yönetimine eleştirilerini sıralamıştı.
Bu hatalar doğru piyasa araştırması yapılamadığını, benzer faaliyet alanlarındaki firmalardan, fiyat alınamadığını göstermektedir.
Yaklaşık maliyetin yanlış hesaplanması; ihale sürecinin yanlış yürütülmesi, mevzuata aykırı işlemlerin yapılması, rekabetin doğru yapılamaması, ihtiyacın uygun temin edilememesi nedeni ile de ihale yapan idarenin maddi zarara uğraması risklerini taşımaktadır.
14 yıldır yerelde iktidar olan AKP yönetiminde bu kavramın önemli olduğunun farkında olan var mı?
…Görüşmek üzere sağlıcakla kalınız.
Editör: TE Bilisim